Pytanie 1
Czy lekarz potrzebuje zgody pacjenta na zbadanie go?
Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty: „Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, po wyrażeniu zgody przez pacjenta”. Zgoda ta jednak może zostać wrażona w sposób domyślny, np. poprzez rozebranie się na prośbę lekarza.
Pytanie 2
Kiedy lekarz nie musi uzyskiwać zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego na udzielenie świadczeń zdrowotnych?
Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty: „Badanie lub udzielenie pacjentowi innego świadczenia zdrowotnego bez jego zgody jest dopuszczalne, jeżeli wymaga on niezwłocznej pomocy lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma możliwości porozumienia się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym”. Warto dodać, że sam fakt bycia „pod wpływem” nie oznacza, że pacjent nie może wyrazić zgody.
Pytanie 3
Czy na koronarografię lekarz potrzebuje zgody pisemnej?
Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty: „Lekarz może wykonać zabieg operacyjny albo zastosować metodę leczenia lub diagnostyki stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta, po uzyskaniu jego pisemnej zgody”. Ponieważ z koronarografią wiąże się podwyższone ryzyko wymagana na nią jest zgoda pisemna.
Pytanie 4
Podczas wizyty domowej u znanego polityka lekarz dowiedział się, że ma on nieślubne dziecko. Czy informacja ta stanowi tajemnicę lekarską?
Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, „Lekarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu”. Tym samym dla ustalenia, czy dana informacja jest objęta tajemnicą zawodową, bez znaczenia jest to, czego ona dotyczy, a jedynie to, czy została uzyskana w związku z wykonywanym zawodem. Gdyby tę samą informację lekarz zdobył na wizycie towarzyskiej, to nie stanowiłaby ona tajemnicy zawodowej.
Pytanie 5
Czy lekarz jest związany tajemnicą zawodową po śmierci pacjenta?
Zgodnie z art. 40 ust. 3 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, „Lekarz, z zastrzeżeniem sytuacji, o których mowa w ust. 2 pkt 1-5, jest związany tajemnicą również po śmierci pacjenta”.
Pytanie 6
Pacjent ubezpieczony domaga się od lekarza przepisania mu leku refundowanego. Czy lekarz ma taki obowiązek?
Lekarz nie ma obowiązku leczenia lekami refundowanymi pacjentów ubezpieczonych. Z art. 45 ust. 1 w związku z art. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty wynika, że lekarz może leczyć wszystkimi lekami dopuszczonymi do obrotu w Polsce, które są odpowiednie – w świetle wiedzy medycznej – w danym przypadku.
Pytanie 7
Przy rozpoznaniu w dokumentacji medycznej lekarz wpisał: J 02.9. Czy taki wpis jest poprawny z punktu widzenia wymogów prawnych?
Obowiązek wpisania rozpoznania w postaci numerycznej i słownej wynika z § 7 rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania: „Nazwa i numer statystyczny rozpoznania choroby, problemu zdrowotnego lub urazu są wpisywane w dokumentacji według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych Rewizja Dziesiąta”.
Pytanie 8
Do lekarza specjalisty ginekologii i położnictwa zgłosiła się 17-letnia dziewczyna w ciąży, prosząc, żeby lekarz nic nie mówił matce i ojcu o ciąży. Po badaniu do gabinetu weszła matka i zapytała się, czy córka jest w ciąży. W tej sytuacji lekarz:
Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego lekarz w tej sytuacji musi powiedzieć matce lub ojcu dziewczyny, gdyż są oni jej przedstawicielami ustawowymi i są uprawnieniu do uzyskiwania informacji o stanie zdrowia córki tak samo jak ona.
Pytanie 9
Lekarz rodzinny podczas badania pacjentki stwierdził guzek w piersi. W tej sytuacji lekarz ten ma obowiązek:
Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz ma obowiązek m.in. informować o stanie zdrowia i rozpoznaniu. W tej sytuacji lekarz nie mając pewności nie może powiedzieć, co to za zmiana. Powinien zatem omówić różne możliwości i skierować do dalszej diagnostyki, wyjaśniając pacjentce jej znaczenie.
Pytanie 10
Opiekun faktyczny może udzielić zgody na:
Zgodnie z art. 32 ust. 3 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, opiekun faktyczny może wyrazić zgodę tylko na badanie pacjenta. Opiekun faktyczny nie może więc wyrazić zgody na leczenie pacjenta.
Pytanie 11
Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych pacjentowi:
Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta „Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska”. Jeżeli chodzi o obecność innych osób, to przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych mogą uczestniczyć tylko te osoby, których obecność jest niezbędna (art. 22 ust. 2 ustawy o prawach pacjenta). Oznacza to, że nie wystarczy, iż dana osoba wykonuje zawód medyczny – jej obecność musi być dodatkowo uzasadniona i niezbędna.
Pytanie 12
Osobą bliską w rozumieniu przepisów prawa jest:
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 2 osoba bliska to „małżonka, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciel ustawowy, osoba pozostającą we wspólnym pożyciu lub osoba wskazaną przez pacjenta”. Wszystkie wskazane odpowiedzi są zatem prawidłowe.
Pytanie 13
Pacjent pozwał lekarza do sądu o błąd w sztuce, jednakże nadal do niego przychodzi się leczyć. Czy w takiej sytuacji lekarz może odmówić udzielania mu świadczeń zdrowotnych?
Zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, „Lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, o ile nie zachodzi przypadek, o którym mowa w art. 30 [tj. przypadek niecierpiący zwłoki]”. Należy jednak pamiętać, że odstępując od leczenia pacjenta lekarz musi uzasadnić ten fakt w dokumentacji medycznej i wskazać pacjentowi realne możliwości uzyskania tego samego świadczenia u innego lekarza lub w innym podmiocie leczniczym.
Pytanie 14
Lekarz może wystawić skierowanie do poradni ortopedycznej:
Zgodnie z art. 42 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, „Lekarz orzeka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu, z zastrzeżeniem sytuacji określonych w odrębnych przepisach”. Wystawienie skierowania do danej poradni jest formą orzeczenia o stanie zdrowia i dlatego wymaga uprzedniego, osobistego zbadania pacjenta.
Pytanie 15
Lekarz może stwierdzić zgon na podstawie:
Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, „Lekarz może stwierdzić zgon na podstawie osobiście wykonanych badań i ustaleń, z zastrzeżeniem sytuacji określonych w odrębnych przepisach”. Przepisy nie przewidują możliwości stwierdzenia zgonu na podstawie zaświadczenia lekarza dentysty oraz informacji udzielonej przez prokuratora.